Dla wielu ludzi informacja o innych gatunkach kawy może być lekkim szokiem. Przez lata indoktrynowano nas, że jedyna słuszna kawa to 100% arabika – ale nie byle jaka, tylko ta włoska! Cokolwiek to znaczy 🙂 Wszystkich głodnych informacji, jak to jest z tymi gatunkami, zapraszamy do przeczytania naszego artykułu. Będzie trochę botanicznie, trochę liczbowo, a trochę frywolnie. Uzupełnijcie kubki ulubioną kawą i usiądźcie wygodnie.
Różne gatunki kawy
Chodzi tu o biologiczne klasyfikacje – może pamiętacie ze szkoły: królestwo, gromada, klasa, i tak dalej… Mamy więc rodzaj kawowiec (Coffea), który obejmuje ponad 120 różnych gatunków. Te najbardziej znane to arabika (Coffea arabica) i robusta (Coffea canephora). Mogliście słyszeć też o Coffea liberica, a może nawet o Coffea eugenioides. Jakby tego było mało, różnym gatunkom zdarza się krzyżować – wtedy powstają hybrydy. Niektóre kawowce są wykorzystywane – lokalnie lub globalnie – w celach konsumpcyjnych, reszta żyje dziko gdzieś w tropikalnych lasach strefy międzyzwrotnikowej.
Choć gatunków kawowców jest wiele, to dwa pierwsze z wymienionych opanowały światowy rynek kawy i to któryś z nich parzycie codziennie rano. Warto więc wiedzieć, czym różnią się od siebie arabika i robusta, żeby dyskusja o kawie przy kawie mogła wyjść poza kilka ogólnikowych stwierdzeń zasłyszanych w którejś z reklam!
Charakterystyka arabiki
Arabika jest uprawiana od co najmniej kilkuset lat, a obecnie stanowi około 60% światowego handlu kawą. Jest trudniejsza w uprawie i droższa niż robusta, ale jednocześnie jest bardziej ceniona ze względu na swoje walory aromatyczne i smakowe.
Po pierwsze, arabika jest bardziej “wielowymiarowa”. Chodzi tu przede wszystkim o kwasowość, której arabika ma zdecydowanie więcej od robusty – choć i wśród arabik poziom kwasowości jest mocno zróżnicowany. Kwasowość jest wysoko cenioną cechą kawy, bo w połączeniu z innymi charakterystykami – na przykład słodyczą – tworzy bardziej złożony smak.
Po drugie, w zależności od konkretnej odmiany, regionu upraw i metody obróbki, w profilach arabik można odnaleźć całe spektrum aromatycznych akcentów. Od klasycznych – jak orzechy, czekolada, marcepan lub karmel, przez owocowe – kojarzące się z różnymi cytrusami, pestkowcami i jagodami, aż po nuty herbaty czy wina.
Wracając na ziemię… Wizualnie arabikę rozpoznacie najpewniej po wydłużonym kształcie ziarna. Zerknijcie na zdjęcie.
Charakterystyka robusty
Pozostałe 40% kawowego rynku to robusta. To chyba całkiem sporo, biorąc pod uwagę, że pierwsze odnotowane wzmianki o jej hodowli pochodzą z początków XIX wieku. Wszystko dlatego, że jest to gatunek bardziej odporny na choroby, o większej produktywności, niższej cenie – a więc o wielu zaletach z punktu widzenia zarówno producentów, jak i konsumentów kawy. A smak?
Robusty to kawy intensywne, ciężkie. Nierzadko przywodzą na myśl przyprawy lub zioła, mają akcenty drzewne czy ziemiste, a to wszystko w towarzystwie bardziej klasycznych nut czekolady, orzechów, suszonych owoców. Są wyraźnie inne niż arabiki, ale (naszym zdaniem) nie mniej ciekawe! Chociaż prawdą jest, że robusta solo sprzedawana jest rzadko – zwykle miesza się ją z arabiką, starając się połączyć mocne strony tych dwóch gatunków.
Ważnym czynnikiem gdy mowa o robuście jest też kofeina: robusta ma jej około dwa razy więcej niż arabika. Naprawdę czuć różnicę! Jeśli to coś, czego potrzebujecie w życiu, to już wiecie gdzie szukać.
Jeśli chodzi o wygląd, ziarna robusty są wyraźnie okrąglejsze od ziaren arabiki, czasami są również spiczasto zakończone. Porównajcie sami.
Arabika czy robusta - co wybrać?
Nie potrafimy i nie chcemy odpowiadać na to pytanie. Jak mogliście przeczytać wyżej, arabika i robusta – mimo że obydwie to kawy – to jednak różniące się od siebie. Ich zróżnicowanie nie wyłania kategorycznego zwycięzcy, wręcz przeciwnie – i jeden, i drugi gatunek ma swoje cechy charakterystyczne, które sprawiają, że współistnienie jest bardziej kompletne. Ocenę zostawiamy jak zawsze Wam.
- Oceniono 5.00 na 532,00 zł – 108,00 zł Wybierz opcje Ten produkt ma wiele wariantów. Opcje można wybrać na stronie produktu
- Oceniono 5.00 na 534,00 zł – 115,00 zł Wybierz opcje Ten produkt ma wiele wariantów. Opcje można wybrać na stronie produktu
- Brak w magazynie Oceniono 5.00 na 528,00 zł – 94,00 zł Wybierz opcje Ten produkt ma wiele wariantów. Opcje można wybrać na stronie produktu
Zagrożenia i perspektywy, czyli przyszłość kawy
W tym temacie nie jesteśmy specjalistami, ale opowiemy pokrótce, czego udało nam się dowiedzieć. Na końcu podajemy artykuł, do którego możecie zajrzeć, jeśli chcecie bardziej zgłębić temat.
Zmiany klimatyczne – głównie związane z nimi susze – a także wylesianie oraz różnego rodzaju choroby i szkodniki stanowią zagrożenie dla kawy jaką znamy. Co najmniej 60% gatunków kawowców może być uznane za mniej lub bardziej zagrożone wyginięciem – w tym arabika. Trzeba podjąć środki w celu ochrony tych roślin nie tylko ze względu na bioróżnorodność, ale także na ich znaczenie dla całej kawowej branży – od ludzi pracujących przy uprawie, zbiorach i obróbce kawy w krajach producenckich, aż po tych z palarni i kawiarni tu na miejscu.
Ochrona kawowców – przede wszystkim dzikich odmian arabiki i robusty oraz gatunków im najbliższych – daje szansę na (przynajmniej tymczasowe) opanowanie sytuacji. Dzięki temu producenci będą mieli możliwość i czas na hodowlę nowych odmian kawowców – bardziej odpornych na różne niekorzystne warunki, a jednocześnie spełniających oczekiwania kawowych konsumentów. Podobnie jak wiek czy dwa temu robusta zajęła mocne miejsce na rynku obok arabiki ze względu na swoje pozytywne cechy, tak i teraz można oczekiwać nowego w kawowym świecie.
Więcej o tym wszystkim tutaj:
A. P. Davis, H. Chadburn, J. Moat, R. O’Sullivan, S. Hargreaves, and E. N. Lughadha, “High extinction risk for wild coffee species and implications for coffee sector sustainability,” Science Advances, 2019.
Słowem podsumowania
W artykule liznęliśmy tematu kawowego od innej, botanicznej strony. Mamy nadzieję, że wpis umiejscowił codzienną małą czarną w szerszym kontekście. Teraz już wiecie, czym różni się arabika od robusty i jak gatunek kawy może wpływać na smak naparu. Jak zwykle zachęcamy do podzielenia się swoimi przemyśleniami. Do usłyszenia!