Skąd pochodzi kawa i gdzie rośnie? Kto jest największym, a kto najlepszym producentem kawy? Jak zależy smak kawy od jej pochodzenia i dlaczego w ogóle zależy? Czytajcie dalej!
Czy kawa pochodzi z Włoch?
Nie! Kawa nie pochodzi z Włoch i nie rośnie we Włoszech, nie rośnie też w Polsce, ani w ogóle w Europie. Kawowce można co prawda znaleźć w niektórych ogrodach botanicznych, są też dość szeroko dostępne do kupienia jako rośliny doniczkowe, ale to nie stąd pochodzą ziarna, z których napar pijemy codziennie rano.
Gdzie rośnie kawa?
Kawa rośnie w tropikach, czyli mniej więcej w pasie od Zwrotnika Raka, przez Równik, po Zwrotnik Koziorożca. Ten obszar nazywany jest czasem pasem kawowym. Obejmuje on Amerykę Środkową i północną część Ameryki Południowej, środkową część Afryki, południową część Azji oraz północną część Oceanii. Jeśli chodzi o państwa, są to między innymi Honduras, Meksyk i Gwatemala, Brazylia, Kolumbia i Peru, Etiopia, Uganda i Wybrzeże Kości Słoniowej, Wietnam, Indonezja i Indie, Papua Nowa Gwinea.
Dla większości z tych miejsc kawa nie jest jednak rośliną rodzimą – trafiła tam w czasach kolonialnych, gdzieś w ostatnich trzystu czy czterystu latach w przypadku arabiki, w ostatnich stu czy dwustu w przypadku robusty. Naturalnie kawa występuje w Afryce i to stamtąd została rozprzestrzeniona na resztę świata.
Który kraj jest największym producentem kawy?
Najwięcej kawy produkuje wspomniana już wyżej Brazylia. To ilości rzędu 3-4 milionów ton rocznie, co stanowi około 30-40% całej światowej produkcji kawy – czyli całkiem sporo. Jest tam uprawiana głównie arabika, w tym taka jakości speciality. Ziarna z Brazylii są zazwyczaj pierwszym wyborem do espresso ze względu na swoją niską kwasowość i pełne body, a także przystępną cenę.
Drugie miejsce w rankingu kawowej potęgi zajmuje Wietnam – tutaj mamy do 2 milionów ton rocznie, czyli do 20% całej światowej produkcji. W odróżnieniu od Brazylii, Wietnam produkuje przede wszystkim robustę, która jest jednym z popularnych składników kawowych mieszanek – obok robusty z Indii czy z krajów środkowo-afrykańskich.
Jak pochodzenie kawy wpływa na jej smak?
Ten temat jest bardzo złożony, bo w grę wchodzi tutaj mnóstwo czynników. Wysokość nad poziomem morza i związane z nią dobowe różnice temperatur, gleba i mikroklimat, warunki pogodowe w danym roku – to wszystko ma znaczenie i składa się na tak zwane terroir (określenie zapożyczone ze świata wina). Dlatego nie tylko kawy z różnych krajów, ale kawy z różnych regionów lub nawet z różnych plantacji mogą smakować wyraźnie inaczej.
Mimo wszystko da się tę kwestię trochę uogólnić. I tak Brazylia to królestwo czekoladowo-orzechowych smaków, w przypadku wyższej jakości ziaren połączonych z jakąś owocową nutą (najczęściej owoców pestkowych). Idąc na północ, w kawach z Ameryki Środkowej odnajdziemy więcej świeżych owoców, ale to wszystko nadal na klasycznym słodkim tle (takim jak czekolada czy karmel). Jeśli chodzi o Afrykę, Etiopia przeplata świeże owoce z herbatą, ziołami i kwiatami, a Kenia to zwykle mocno kwasowe kawy, na przykład z nutami porzeczki czy agrestu. Natomiast kawy azjatyckie – Indonezja, Indie – idą bardziej w stronę suszonych owoców i przypraw.
To chyba z tych wszystkich różnic wzięła się dzisiejsza popularność kaw “single origin” – czyli kaw z konkretnego miejsca, zamiast mieszanek różnych ziaren. Takie jednolite kawy pozwalają na smakowe odkrycia, a stąd już prosta droga do kawowej zajawki na lata. A jeśli nie wiecie o czym mowa z tymi wszystkimi nutami, przeczytajcie ten wpis.
Uwaga: Powyższe akapity odnoszą się głównie do arabiki, jako tego bardziej powszechnego, docenianego i ocenianego gatunku. Robusta to trochę inna para kaloszy – uprawiana na mniejszą skalę i z mniejszą starannością, niewyposażana w rozbudowane opisy sensoryczne. Stąd trudno jest wyciągać wnioski na temat zależności jej smaku od pochodzenia, ale być może jeszcze wszystko przed nami! Więcej o arabice i robuście napisaliśmy tutaj.
Która kawa jest najlepsza?
To zależy kto pyta i kto odpowiada! Podzielimy się kilkoma wskazówkami, ale koniec końców każdy musi wybrać kawę najlepszą dla siebie.
Na pewno podniebienia podbija Brazylia. Trochę się powtórzymy, ale jej delikatny, klasyczny profil z niską kwasowością to dla wielu osób kawowy ideał. Takie cechy sprawiają, że Brazylia jest dobrym i uniwersalnym wyborem do ekspresu kolbowego i automatycznego, do kawiarki lub do kubka – czyli najpopularniejszych metod zaparzania.
Jeśli ktoś szuka ciekawszych smaków, to bardzo lubiane są kawy ze wschodniej Afryki (Etiopia, Kenia, Rwanda), a także z Kolumbii oraz z Ameryki Środkowej (Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua, Kostaryka). Sporo owoców i wyrazistsza kwasowość fajnie sprawdzają się w przelewowych metodach parzenia (dripper, chemex, aeropress) i są bardzo doceniane przez ludzi, którzy kawę wysokojakościową piją nie od dziś.
